Kontuzje sportowe i inne formy urazów narządu ruchu niezwykle często skutkują unieruchomieniem. Jednak spadek siły i masy mięśniowej oraz ograniczenia zakresu ruchomości stawowej to nie jedyne problemy, które mogą dotyczyć poszkodowanego. Złamania, zwłaszcza w obrębie kończyn dolnych, są nierozerwalnie powiązane z ryzykiem występowania choroby zakrzepowo-zatorowej. Na czym polega profilaktyka przeciwzakrzepowa? Jakie zastrzyki antykoagulacyjne są najczęściej wykorzystywane przez ortopedów?

Kiedy należy wprowadzić profilaktykę przeciwzakrzepową?

Przede wszystkim w przypadkach rozmaitych uszkodzeń dolnych części ciała. Ryzyko występowania zakrzepicy w przypadku kończyn jest niewielkie w przeciwieństwie do urazów w obrębie nóg i miednicy. Profilaktyka jest również uzależniona od samego problemu – w tej kwestii wyróżniamy dwa typy problemów:

• pacjent doznał złamania wymagającego interwencji chirurgicznej (np. rekonstrukcja więzadła, stabilizacja, wszczepienie protezy), która umożliwi przywrócenie możliwości ruchowych i stopniowy powrót do funkcjonalności. Po zabiegu przeważnie występuje tymczasowe unieruchomienie kończyny
• złamanie nie wymaga leczenia operacyjnego – wówczas lekarze postanawiają, że organizm sam sobie poradzi z regeneracją występującej niedogodności i wówczas wykorzystuje się tymczasowe unieruchomienie kończyny

Ryzyko występowania powikłań zakrzepowo zatorowych po urazach jest stosunkowo wysokie. Po części wynika bezpośrednio z urazu (unieruchomienie i uszkodzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do upośledzenia prawidłowego przepływu krwi), ale jest także uwarunkowane innymi czynnikami predysponującymi np. otyłością, podeszłym wiekiem, chorobami serca czy sepsą.

Zastrzyki antykoagulacyjne – element profilaktyki przeciwzakrzepowej

Leki antykoagulacyjne stanowią jeden z elementów całego postępowania przeciwzakrzepowego w ortopedii. Specjaliści preferują stosowanie preparatów w formie zastrzyków, co wynika z faktu, że iniekcja preparatem w miejscu objętym urazem i/lub poddanym interwencji chirurgicznej gwarantuje większą skuteczność w zakresie przeciwdziałania chorobie zatorowo-zakrzepowej naczyń żylnych. Czas stosowania jest uzależniony od rodzaju wykonanej operacji, stopnia ciężkości urazu i rozległości występujących uszkodzeń oraz długości unieruchomienia. Przeważnie zastrzyki są podawane przez minimum 5 dni. Dokładny czas trwania leczenia przeciwzakrzepowego czy dawki jest określony przez lekarza prowadzącego.

Leki przeciwzakrzepowe w formie zastrzyków to przede wszystkim preparaty z heparyną drobnocząsteczkową. Powodem ich użycia jest znacznie mniejsze ryzyko występowania skutków ubocznych w postaci krwotoków, które są stosunkowo częstym problemem w przypadku użycia leków zawierających antagonistów witaminy K (tj. acenokumarol czy warfarynę). Jednym z najpopularniejszych leków w ampułko-strzykawkach jest preparat Clexane, którego skład zawiera enoksaparynę (dawki od 20 do 300 mg w zależności od potrzeb).

Lek Clexane jest stosowany w zależności od wskazań – w przypadku zabiegów ortopedycznych przeważnie jest to jednorazowa dawka 20 mg używana na 2 godziny przed planowanym zabiegiem, a terapia jest kontynuowana przez maksymalnie 10 kolejnych dni. Czas ten może zostać jednak wydłużony w przypadku znacznego ograniczenia mobilności i zwiększenia czasu potrzebnego na przywrócenie pełnej mobilności. Dawka ta może zostać zwiększona do 40 mg na dobę w przypadku wysokiego poziomu ryzyka występowania choroby zakrzepowo-zatorowej. Niemniej jednak dokładny sposób stosowania jest określany przez lekarza prowadzącego.

Bibliografia:

1. Chmielewski D., et al. „Zasady profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w ortopedii i traumatologii narządu ruchu.” Ortopedia, Traumatologia, Reabilitacja 2014, 16(2): 227-239.
2. https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/zylna-choroba-zakrzepowo-zatorowa-zasady-terapii-z-punktu-widzenia-lekarzy-zabiegowcow
3. https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/298271,profilaktyka-przeciwzakrzepowa-w-ortopedii
4. https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/29400,Clexane-roztwor-do-wstrzykiwan