Osoby z chorobami nowotworowymi są zaliczane do grupy wysokiego ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. Rak i związane z nim leczenie chemioterapeutyczne wymagają stosowania leków przeciwzakrzepowych, które przeważnie są podawane pacjentom w formie zastrzyków. Czy to jedyny sposób przeciwdziałania niebezpiecznym zakrzepom i zatorom?
Chemioterapia a powikłania zatorowo-zakrzepowe
Rak przyczynia się do wywołania stanu nadkrzepliwości krwi. Rozwijająca się choroba nowotworowa może natomiast doprowadzić do powstania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (VTE), która może występować w dwóch formach:
- DVT – zakrzepicy żył głębokich
- PE – zatorowości płucnej
Powikłania te występują nawet u 20% pacjentów cierpiących na nowotwory, a co gorsza, są drugą (po samej chorobie) przyczyną zgonów w tej grupie chorych. Zakrzepica i zatory najczęściej występują w przypadkach raka trzustki, guzów mózgu, raka jelita grubego i nowotworów żołądka. Warto też dodać, że pojawienie się choroby zakrzepowo-zatorowej może być czynnikiem zwiastującym zmiany nowotworowe.
Chemioterapia jest jednym z najważniejszych i zarazem najczęściej stosowanych sposobów walki z chorobą nowotworową, zwłaszcza w jej początkowym stadium rozwoju. Niestety wprowadzenie jej zwiększa ryzyko występowania powikłań zakrzepowych – szacuje się, że pacjent onkologiczny poddany leczeniu przy użyciu chemioterapii jest 6-krotnie mocniej podatny na występowanie problemów o charakterze zakrzepowo-zatorowym. Z tego powodu prowadzenie leczenia przeciwzakrzepowego jest nieuniknione i stanowi istotny element walki z chorobą nowotworową.
Zastrzyki przeciwzakrzepowe u pacjenta onkologicznego
Wielu pacjentów z nowotworami wymaga leczenia ambulatoryjnego, co pozwala specjalistom monitorować stan chorego po przeprowadzonej chemioterapii. Pobyt w szpitalu, a w związku z tym i niezwykle często ograniczona aktywnosć fizyczna pacjentów, potęguje szansę występowania powikłań zakrzepowych i zatorowych. Niemniej jednak warunki ambulatoryjne umożliwiają stosowanie leków przeciwzakrzepowych w formie roztworów do wstrzykiwania. Głównie są to preparaty z drobnocząsteczkową heparyną – leki te są znacznie lepszym rozwiązanie aniżeli antagoniści witaminy K (np. acenokumarol czy warfaryna), gdyż nie stwarzają aż tak duże ryzyka występowania powikłań krwotocznych.
Przykłady zastrzyków przeciwzakrzepowych z orientacyjnymi dawkami do zastosowania:
- dalteparyna 5000 jm./24h
- enoksaparyna 40 mg/24h
- fondaparinuks 2,5 mg/24h
- heparyna niefrakcjonowana 5000 jm/8h
- nadroparyna 3800 jm. (<70 kg) lub 5700 jm. (>70 kg)/24h
Zastrzyki należy stosować przez co najmniej 5 dni – dokładny czas terapii i wielkość dawek jest dobierana indywidualnie pod konkretnego pacjenta przez lekarza prowadzącego.
Nowoczesne antykoagulanty a zastrzyki przeciwzakrzepowe – co będzie lepsze?
Coraz częściej wspomina się, że leki z kategorii nowoczesnych antykoagulantów (NOAC) mogą być alternatywą dla standardowych zastrzyków przeciwzakrzepowych. Preparaty jak apiksaban, edoksaban czy riwaroksaban są dostępne w formie tabletek, co jest niezwykle wartościowe dla pacjenta z uwagi na łatwość ich samodzielnego użycia i brak konieczności iniekcji. Niestety z wymienionych tu preparatów jedynie apiksaban okaże się możliwy do użycia w przypadku choroby nowotworowej przewodu pokarmowego – edoksaban i riwaroksaban stwarzają bowiem duże ryzyko występowania intensywnego krwawienia. Ponadto należy mieć na uwadze fakt, że NOAC mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwnowotworowymi.
Bibliografia:
- Bureta A., Kwiatkowski B., Lelonek M. „Nowe spojrzenie na leczenie przeciwkrzepliwe u pacjentów z chorobą nowotworową w dobie NOAC.” Folia Cardiologica 2020, 15(1): 19-26.
- Zawilska K. „Profilaktyka i leczenie żylnych powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów z chorobą nowotworową.” Hematologia 2014, 5(3): 228-238.
- https://www.termedia.pl/mz/Terapia-przeciwkrzepliwa-w-chorobie-nowotworowej,45114.html
