Kwas acetylosalicylowy, znany także jako aspiryna, jest stosowany w prewencji wtórnej incydentów sercowo-naczyniowej oraz w prewencji pierwotnej u osób z grup ryzyka. W jakich dawkach należy go stosować? W jakich lekach się znajduje?
Kwas acetylosalicylowy (ASA), znany szerzej jako aspiryna, jest lekiem powszechnie stosowanym w kardiologii. Używa się go w prewencji pierwotnej i wtórnej incydentów-sercowo naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar mózgu — jest wówczas stosowany w dawkach 75-150 mg. Sam ASA należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i charakteryzuje go działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne oraz antyagregacyjne. To właśnie dzięki zdolności do hamowania agregacji płytek krwi znalazł zastosowanie w prewencji zawału serca [1,2].
Działanie antyagregacyjne aspiryny
Antyagregacyjne działanie kwasu acetylosalicylowego polega na nieodwracalnym hamowaniu 2 enzymów: cyklooksygenazy 1 (COX-1) i cyklooksygenazy 2 (COX-2). COX-1 jest enzymem aktywnym w płytkach krwi, ale także w błonie śluzowej żołądka, czy nabłonku nerek. Z kolei aktywność COX-2 wzrasta w tkankach objętych stanem zapalnym. Aspiryna blokuje oba te enzymy w sposób nieodwracalny, zmniejszając tym samym zdolności agregacyjne płytek krwi [3].
Aspiryna a zawał serca
Aby ASA mógł efektywnie zapobiegać incydentom sercowo-naczyniowym, w tym zawałom serca, powinien być stosowany w najmniejszej skutecznej dawce, wynoszącej 75 mg na dobę. Zwiększanie dawek kwasu acetylosalicylowego nie przekłada się na większą redukcję ryzyka wystąpienia tych incydentów. Co istotne, działanie antyagregacyjne, czyli hamujące agregację płytek krwi występuje jedynie wtedy, gdy ASA jest stosowany w dawce 75-150 mg na dobę [4].
Czym jest prewencja pierwotna i wtórna?
Kwas acetylosalicylowy może być stosowany zarówno w prewencji pierwotnej, jak i wtórnej incydentów sercowo-naczyniowych. Prewencja pierwotna ma na celu zmniejszenie wystąpienia choroby po raz pierwszy, zaś prewencja wtórna dotyczy osób, które już wcześniej chorowały i ma na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa ponownego epizodu choroby.
Rola ASA w prewencji wtórnych incydentów-sercowo naczyniowych jest potwierdzona i dobrze przebadana. Jest również powszechnie uznawana w praktyce klinicznej, zarówno w wytycznych europejskich, jak i amerykańskich. Badania jednoznacznie dowodzą skuteczności stosowania ASA w redukcji ilości zawałów i zmniejszaniu śmiertelności.
Jednocześnie według wytycznych nie zaleca się profilaktycznego stosowania kwasu acetylosalicylowego u osób, które nie cierpią na żadną chorobę układu sercowo-naczyniowego. Jest to związane z tym, że stosowanie ASA niesie ze sobą ryzyko wystąpienia krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Ryzyko wystąpienia takich działań niepożądanych jest wyższe niż potencjalne korzyści, które można osiągnąć u tej grupy pacjentów [4].
Jakie leki z kwasem acetylosalicylowym można dostać w aptece?
Na rynku jest obecnie kilka preparatów, zawierających kwas acetylosalicylowy w dawkach, które stosuje się w prewencji incydentów sercowo-naczyniowych. Wszystkie występują w formie tabletek dojelitowych, czyli takich, które rozpadają się dopiero w jelicie. Dzięki temu unika się działań niepożądanych kwasu acetylosalicylowego w obrębie żołądka i jego śluzówki. Dostępne preparaty to między innymi:
- Acard: 1 tabletka zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego;
- Polocard: 1 tabletka zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego;
- Aspirin Cardio: 1 tabletka zawiera 100 mg kwasu acetylosalicylowego.
Bibliografia:
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Aspirin Cardio
- C. Maciejewski, et al., Kwas acetylosalicylowy w prewencji incydentów sercowo-naczyniowych wśród pacjentów po 70. roku życia w świetle europejskich wytycznych i konsensusów kardiologicznych, Geriatria 2019,13:97-100.
- K. Kawecka-Jaszcz, et al., Działania niepożądane leków przeciwpłytkowych w kontekście prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń,2006,3(2):91–104.
- T. Kordowski, et al., Przegląd aktualnych wytycznych i badań zastosowania kwasu acetylosalicylowego w prewencji pierwotnej incydentów sercowo-naczyniowych, Biuletyn WUM, 2019,4:20-23.
