Przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych jest koniecznie w wielu sytuacjach. Jednocześnie ich stosowanie wymaga przestrzegania licznych zasad, które istotnie wpływają na skuteczność farmakoterapii. O czym należy pamiętać, stosując leki przeciwzakrzepowe?

Doustne leki przeciwzakrzepowe stosuje się w celu zmniejszenia krzepliwości krwi, a tym samym ograniczenia ryzyka tworzenia się szkodliwych zakrzepów (skrzeplin). Leki z tej grupy, częściej niż inne produkty lecznicze, mogą powodować powikłania wymagające niekiedy pobytu w szpitalu. Ryzyko to wzrasta, gdy są stosowanie niestarannie i niezgodnie z zaleceniami lekarza. Aby stosowanie leków przeciwzakrzepowych było skuteczne, niezbędna jest ścisła współpraca lekarza z pacjentem. Niemniej ważna jest edukacja chorego, gdyż świadomość zagrożenia i zrozumienie, jak działają dane leki, znacznie ułatwiają farmakoterapię i przestrzeganie jej zaleceń [1].

Jakie są wskazania do stosowania leków przeciwzakrzepowych?

Leki przeciwzakrzepowe stosuje się głównie w poniższych wskazaniach:

• zakrzepica tętnic, w tym kończyn dolnych;
• leczenie i profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i zatorowości płucnej;
• zaburzenia rytmu serca, w tym migotanie przedsionków;
• stan po wszczepieniu protez naczyniowych lub sztucznych zastawek serca;
• niektóre postaci nadmiernej krzepliwości krwi (trombofilii) [1].

Leki przeciwzakrzepowe a dieta

Nieadekwatna do potrzeb edukacja pacjentów sprawia, że wielu z nich nie zdaje sobie sprawy, że poszczególne składniki naszej diety mają realny wpływ na stosowane przez nas leki i na skuteczność farmakoterapii. Chorzy leczeni lekami przeciwzakrzepowymi są wrażliwi na zmienną ilość witaminy K dostarczanej wraz z pożywieniem, zwłaszcza pod postacią fitochinonów, znajdujących się w produktach roślinnych. Do nasilenia działania leków z tej grupy może dojść po spożyciu takich produktów jak: mango, alkohol, olej rybki, sok grejpfrutowy, czosnek. Z kolei osłabienie ich działania może wystąpić na skutek spożycia produktów bogatych w witaminę K, czyli: awokado, truskawki, brzoskwinie, brokuły, kapusta, sałata, szpinak, brukselka, białko jaja, olej i mleko sojowe [2].

Zioła a leki przeciwzakrzepowe

Zioła również mogą wpływać na działanie leków przeciwzakrzepowych, w tym na wskaźnik INR — wystandaryzowany współczynnik czasu protrombinowego, mówiący o zdolności krwi do krzepnięcia. Zwiększenie wartości wskaźnika INR, czyli osłabienie działania leku i zwiększone ryzyko powikłań krwotocznych, występuje po spożyciu kozieradki, arcydzięgla chińskiego. Inne zioła, będące potencjalnym, czynnikiem zwiększającym wartość wskaźnika INR, to: szałwia czerwonokorzeniowa, pieprzowiec roczny, nasiona rumianku, lucerna, anyż, seler, natka pietruszki, chrzan, lukrecja, kasztanowiec zwyczajny i czerwona koniczyna. Z kolei żeń-szeń, dziurawiec zwyczajny oraz melatonina obniżają wartość współczynnika INR, jednak mechanizm takiego działania jest jak dotąd nieznany [2].

O czym jeszcze należy pamiętać, stosując leki przeciwzakrzepowe?

Pacjenci stosujący leki przeciwzakrzepowe powinni unikać również stosowania preparatów witaminowych, w skład których wchodzi witamina K lub jej pochodne. Może to wówczas osłabić działanie leku i stworzyć ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych. 

Dodatkowo pacjenci powinni przestrzegać poniższych zaleceń:

• stosuj dokładnie taką dawkę leku, jaką zaordynował lekarz. Nie sumuj pominiętych dawek;
• kontroluj wskaźnik INR co najmniej raz w miesiącu lub częściej, jeśli tak wskaże lekarz;
• nie przyjmuj żadnych dodatkowych leków i suplementów diety bez konsultacji z lekarzem, a zwłaszcza produktów zawierających kwas acetylosalicylowy i inne leki przeciwbólowe z grupy NLPZ;
• w razie bólu stosuj wyłącznie paracetamol;
• w trakcie stosowania leków przeciwzakrzepowych nie pij alkoholu;
• w momencie wystąpienia jakiegokolwiek krwawienia (z nosa, z dziąseł itp.) natychmiast skontaktuj się z lekarzem [1,2].

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zakrzepicazylna/61049,poradnik-dla-osob-przyjmujacych-doustne-leki-przeciwkrzepliwe (dostęp z dnia 04.03.2022)
2. L. Woźnicka-Leśkiewicz, et al., Interakcje antykoagulantów z lekami i żywnością, Choroby serca i naczyń 2014,11(2): 78-90.