Interakcje lekowe stanowią poważny problem dla pacjenta. Co więcej, interakcyjność środków farmakologicznych może też dotyczyć innych produktów np. artykułów spożywczych, alkoholu czy ziół. W kontekście interakcji lekowych często wspomina się o kawie i zawartej w niej kofeinie – czy mają wpływ na działanie i metabolizm leków przeciwzakrzepowych?

Rodzaje leków przeciwzakrzepowych

Pacjenci z problemem nadmiernej krzepliwości krwi i zwiększonym ryzykiem występowania choroby zakrzepowej mają do dyspozycji kilka grup leków antykoagulacyjnych. Do najpopularniejszych leków przeciwzakrzepowych należy heparyna, która przejawia wielopoziomowe działanie m.in. ograniczenie agregacji płytek krwi czy też doprowadzając do aktywacji antytrombiny. Antagoniści witaminy K, jak np. warfaryna, którzy odpowiadają za wydłużenie czasu protrombinowego wskutek zmniejszenia aktywności reduktazy epoksydowej tej witaminy. Inhibitory trombiny, np. dabigatran, ograniczają możliwość przekształcenia fibrynogenu w fibrynę i w ten sposób powodują upośledzenie procesu krzepnięcia krwi.

Oprócz powyższych należy też wspomnieć o dwóch pozostałych grupach. Pierwszą są leki o działaniu przeciwpłytkowym, np. aspiryna czy klopidogrel, które wskutek blokowania receptora P2Y12 ograniczają wiązanie ADP i uniemożliwiają proces agregacji trombocytów. Z kolei inhibitory czynnika Xa oddziałują na endogenną syntezę trombiny. Dzięki temu wydłużają czas krwawienia i zapobiegają powstawaniu zakrzepów.

Czy kawa wpływa na leki przeciwzakrzepowe?

Analizując informacje zawarte w ChPL leków przeciwzakrzepowych nie widnieją przeciwwskazania, które mogłyby potwierdzać negatywny wpływ kawy na ich działaniach. Claupach i Benchimol-Barbosa [1] sprawdzili oddziaływanie napojów kofeinowych na warfarynę. W ich pracy wykazano, że wpływ kofeiny na antykoagulacyjne działanie leku jest odwrotnie proporcjonalne do dawki – niewielkie dawki kofeiny mogą nasilić efekt przeciwzakrzepowy, natomiast wysokie prowadzą do jego ograniczenia. Niemniej jednak autorzy pracy zalecają, aby wpływ kofeiny rozpatrywać indywidualnie względem aktualnego stanu pacjenta.

Do nieco innych wniosków doszli Zafar i wsp. [2], którzy postanowili przeanalizować zmianę aktywności antykoagulacyjnej warfaryny po równoczesnym podaniu z kofeiną. W badaniu przeprowadzonym na zdrowych samcach królików albinosów. Jednoczesne stosowanie kofeiny i warfaryny doprowadziło do ograniczenia metabolizmu leku, co spowodowało wzrost jego stężenia i nasilone działanie antykoagulacyjne. Można więc założyć, że podobne skutki nastąpią u pacjentów w trakcie przewlekłej farmakoterapii.

Kofeina może też oddziaływać na leki przeciwpłytkowe. Lew i wsp. [3] sprawdzili związek pomiędzy kofeiną po uprzednim zastosowaniu klopidogrelu u osób zdrowych i ze zdiagnozowaną chorobą niedokrwienną serca. Wyniki ich obserwacji pokazują, że zastosowanie kofeiny w trakcie takiej farmakoterapii może nasilić proces hamowania płytek krwi.

Picie kawy nie jest wykluczone w przypadku leczenia prepartami przeciwzakrzepowymi. Niemniej jednak niezbędne jest zachowanie ostrożności. Z całą pewnością warto zadbać o odpowiedni czas przerwy pomiędzy spożyciem dawki leku a wypiciem napoju zawierającego kofeinę. Niezalecane jest popijanie leków innymi napojami niż woda, która w żadnym stopniu nie sprzyja ryzyku występowania mniej lub bardziej niebezpiecznych interakcji lekowych. Wszelkie wątpliwości zawsze warto konsultować z lekarzem bądź farmaceutą.

Bibliografia:

1. Clapauch SH, Benchimol-Barbosa PR. „Warfarin resistance and caffeine containing beverages.” International Journal of Cardiology 2012, 156(1): e4-e5.
2. Zafar S., et al. „Effect of caffeine on anti-clotting activity of warfarin in healthy male albino rabbits.” Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences 2018, 31(2(Suppl.)): 611-616.
3. Lew EI., et al. „Effect of caffeine on platelet inhibition by clopidogrel in healthy subjects and patients with coronary artery disease.” American Heart Journal 2007, 154(4): 694-e1.
4. Di Minno A., et al. „Old and new oral anticoagulants: food, herbal medicines and drug interactions.” Blood Reviews 2017, 31(4): 193-203.
5. http://chpl.com.pl/data_files/Clopidogrel_Jenson.pdf
6. http://chpl.com.pl/data_files/2012-07-18_ChPL_Clexane_forte_150_mg_ml.pdf
7. http://chpl.com.pl/data_files/2011-01-26_Zibor_2500_ChPL_21.01.2011_clean.pdf
8. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/16432/characteristic